İşletmelerin karşılaştığı en karmaşık mali süreçlerden biri muhtasar beyanname hazırlamaktır. Bu süreç, özellikle yeni ve küçük işletmeler için oldukça zorlayıcı olabilir.
Muhtasar beyanname ile ilgili ihtiyaç duyacağınız bilgileri sizler için derledik.
Muhtasar beyanname nedir, kimler vermek zorundadır, ne zaman veriler gibi en çok merak edilen soruların yanıtı yazımızda.
Muhtasar Beyanname Nedir?
Muhtasar beyanname, gelir vergisiyle ilgili beyan türlerinden biridir. Muhtasar kelimesi, kısa veya özet anlamına gelir. Bu bağlamda muhtasar beyanname, vergi matrahlarının özetlenerek toplu bir şekilde beyan edilmesini sağlar.
Gelir Vergisi Kanunu'nun 84. maddesine göre muhtasar beyanname, işverenlerin veya vergi tevkifatı yapan diğer kişilerin vergi matrahlarını toplu olarak vergi dairesine beyan etme işlemidir.
Özetle muhtasar beyanname;
- işletmeler,
- dernek ve vakıflar,
- kooperatifler ve diğer vergi tevkifatı yapan kişi veya kuruluşların matrahlarını toplu olarak vergi dairesine bildirme işlemidir.
Bu beyanname, Gelir İdaresi Başkanlığınca 0003 vergi kodu (Gelir Vergisi S.) olarak tanımlanmıştır.
Kimler Muhtasar Beyanname Vermek Zorundadır?
Muhtasar beyanname verme yükümlülüğü, belirli mükellef grupları için geçerlidir. Bu gruplar şunlardır:
- Yatırım fonu yönetenler
- Serbest meslek erbapları
- Kazancı bakımından zirai ve bilançoya tabi olan çiftçiler
- Kamu idare ve kuruluşları
- Dernekler ve vakıflar
- İş ortaklıkları
- Ticaret şirketleri
- İktisadi kamu kuruluşları
Muhtasar Beyanname Ne Zaman Verilir?
Muhtasar beyanname, belirlenen yasal süreler içerisinde aylık ya da üç aylık periyotlarda beyan edilir. İşletmenin büyüklüğüne ve çalışan sayısına göre muhtasar beyanname verme süreci değişiklik gösterebilir.
1. Üç aylık periyot
Bir işletmenin üç aylık periyotta beyanname verebilmesi için işletmenin çalışan sayısının 10 veya daha az olması şart. Bu tür işletmeler yılda dört kez beyanname düzenleyip vergi dairesine teslim ederler.
Üç aylık periyodun son ayını takip eden ayın 26. gününe kadar beyanname verilmesi gerekir. Eğer 3 aylık periyotlarla muhtasar beyanname verilecekse vergi dairesine bildirilmesi gerekir.
Tarımsal ürün bedelleri üzerinden tevkifat yapıldıysa beyanname aylık olarak verilmelidir.
2. Aylık periyot
Aylık beyanname verme süresi, ilgili ayı takip eden ayın 26. günüdür.
Örnek üzerinden pekiştirelim:
- Üç aylık verilen beyannamelerde örneğin Ocak-Şubat-Mart dönemi için verilecek muhtasar beyanname, Nisan ayının 26. akşamına kadar beyan edilip ödenmelidir.
- Aylık muhtasar beyanname veren bir kişi ise Ocak ayının beyannamesi için Şubat ayının 26. akşamına kadar muhtasar beyanname verip ödemelidir.
Beyanname verme tarihi tatile denk geliyorsa takip eden ilk iş günü verilip ödenmelidir.
İlginizi çekebilir: 2025 Yılı Vergi Son Ödeme Tarihleri ve Önemli Detaylar
Muhtasar Beyanname Hangi Gelirleri Kapsar?
Muhtasar beyanname kapsamına giren ödemeleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- İşçi ücret ödemeleri,
- Kıdem tazminatı,
- Huzur hakkı,
- İhbar tazminatı,
- Kira ödemeleri,
- Serbest meslek ödemeleri,
- Yıllara yaygın inşaat işleri ödemeleri,
- Kar payı ödemeleri,
- Zirai mahsul alımlarına yönelik ödemeler,
- Kooperatiflere ait taşınmazların kiralanması karşılığı yapılan ödemeler.
Muhtasar Beyanname Oranı Yüzde Kaçtır?
Muhtasar beyannameyle ilgili tevkifat oranları, Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesinde detaylı olarak sıralanmıştır. Bu maddede belirtilen tevkifat türleri için özel kodlar kullanılır.
En sık karşılaşılan muhtasar beyanname kodları şunlardır:
| Muhtasar Beyanname Kodu | Ödeme Türü | Vergi Oranı |
|---|---|---|
| 011 | Asgari ücretli çalışan | %15 |
| 012 | Diğer ücretli çalışan | %15-35 |
| 031 | Yıllara yaygın inşaat işleri | %3 |
| 032 | Yıllara yaygın inşaat işleri (kurumlara yapılan) | %3 |
| 041 | Kira ödemeleri | %20 |
| 042 | Kooperatiflere ait taşınmazların kiralanması | %20 |
| 093 | Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller | %3 |
Bunların yanı sıra;
- serbest meslek erbapları için yapılan ödemeler 021 koduyla ve
- ticari borsalarda tescil ettirilmeden satın alınan diğer zirai mahsuller için yapılan ödemeler 094 kodu ile belirtilerek muhtasar beyannamede yer alır.
Ancak bu giderlerin vergilendirmesi yapılmaz.
Beyanname Nasıl Hesaplanır?
Diyelim X adında bir şirketiniz var ve bu şirket 15 adet çalışana sahip. Diğer yandan gerçek bir kişiden kiralanmış olan şirketinizin aylık net kira bedeli 20.000 TL.
Eğer çalışanlarınız arasından 3 kişiye de asgari ücret veriyorsanız, her bir aşamada muhtasar beyannamede beyan edilmesi gereken vergi türleri farklılık gösterecektir.
- Öncelikle X şirketi 10'dan fazla çalışana sahip olduğu için aylık muhtasar beyanname vermekle yükümlüdür.
- Çalışanlardan 3'ü asgari ücret aldığından ilgili tabloda 011 koduyla, geri kalan 12 kişi ise yine ilgili tabloya göre 012 kodu ile beyan edilir.
- Ücret gelirleri üzerinden hesaplanacak gelir vergisi; asgari ücret alanlar için 011, diğer çalışanlar için 012 kodu ile beyan edilir.
- Yine ücrete göre hesaplanan damga vergisi miktarı ise asgari ücretli çalışanlar ile diğer çalışanlar arasında ayrım yapılmaksızın 302 nolu kod ile muhtasar beyannameye işlenir.
- Kira bedeliyle ilgili olarak, öncelikle net kira tutarının brüte çevrilmesi gerekir. Ardından bu brüt tutar üzerinden stopaj oranı belirlenir. Hesaplamalar sonucunda elde edilen miktar, muhtasar beyannamede 041 koduyla gösterilmelidir.
İşte bu hesaplama adımları şöyle:
- Brütleştirme Formülü: Net kira bedeli / 0,80
- Brütleştirme Formülü: 20.000 / 0,8 = 25.000 TL
- Stopaj miktarı: 25.000 x 0,20 = 5.000 TL
Muhtasar Beyanname Online Nasıl Verilir?
Muhtasar beyannameyi, e-Beyanname sistemi üzerinden online olarak verebilirsiniz.
- Beyanname düzenleme programı ile e-beyannamenizi paketleyin.
- GİB web sitesinden kullanıcı bilgilerinizle giriş yapın ve e-Beyanname hizmetini seçin.
- “Paket gönderme” işlemini seçerek ilgili beyannameyi yükleyin.
- Daha sonra yüklediğiniz beyannamenin içeriğini kontrol edip onaylayın.
Bu yöntem ile muhtasar beyannamenizi elektronik ortamda hızlıca verebilirsiniz.
İlginizi çekebilir: e-Beyanname Nedir ve Nasıl Düzenlenir?
Muhtasar Beyanname ile SGK Bildirimi Aynı mı?
Muhtasar beyanname ile SGK aylık prim ve hizmet bildirimi (yani SGK bildirimi) aynı şey değil. Ancak Temmuz 2020’den beri “Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi” (MUHSGK) olarak birleştiriliyor.
Muhtasar Beyanname
İşverenlerin veya vergi tevkifatı yapanların vergi matrahlarını toplu olarak vergi dairesine beyan etme işlemini ifade eder.
SGK Aylık Prim ve Hizmet Bildirgesi
İşverenlerin SGK’ya göndermek zorunda olduğu, çalışanların; prime esas kazançları, prim gün sayısı, sigorta kolları gibi bilgileri içeren bildirgedir.
Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi (MUHSGK)
Hem vergi stopajı (muhtasar) hem de SGK’ya ilişkin prim ve hizmet bilgilerini tek bir dosyada beyan etmeye yarayan bir beyannamedir. Böylece işverenlerin beyan süreçleri kolaylaşır ve sadeleşir.
Çalışanlarınıza ait iş sözleşmesi, işe giriş, maaş kayıt gibi belgeleri Bizim Hesap’a yükleyebilir; işlemler için Bizim Muhasebeci ile muhasebecinize toplu olarak aktarabilirsiniz.
2025 Yılında Beyanname Usulünde Değişiklik Var Mıdır?
2025 yılında beyanname usulüne yönelik bazı değişiklik yapıldı.
- 2025 yılının birinci, ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemlerinde, kapsam dahilinde mükellefler (kuyumcular hariç) enflasyon düzeltmesi yapmayacak. Değişiklik, 15 Şubat 2025’ten itibaren geçerli oldu.
- Damga Vergisi Beyannamesi, 1 Haziran 2025’ten itibaren Dijital Vergi Dairesi sisteminden veriliyor.
Sıkça Sorulan Sorular
İşverenler ve vergi tevkifatı yapanlar, belirli kodlarla ödeme türlerini ve vergi oranlarını seçerek beyannameyi hazırlarlar. Örneğin, asgari ücretli çalışanlar için 011 kodu kullanılır.
Doldurma işlemi tamamlandıktan sonra, beyanname yasal süreler içinde vergi dairesine sunulmalıdır.
Muhtasar beyanname, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın online sisteminden de yapılabilir.
Muhtasar beyanname ve stopaj vergisi sıklıkla birbiriyle karıştırılan iki kavramdır.
– Stopaj, gelirin sahibine ulaşmadan önce yapılan vergi kesintisini ifade eder.
– Muhtasar beyanname, bu stopaj yoluyla kesilen vergilerin toplu olarak beyan edilmesi işlemidir.
Yani stopaj, bir vergi ödeme yöntemi olarak ele alınırken; muhtasar beyanname ise bu kesintilerin bildirildiği bir beyan türüdür. Bu iki kavram arasındaki temel fark; birinin ödeme yöntemi, diğerinin ise beyan şekli olmasıdır.
Muhtasar beyanname ödenmezse gecikme faizi ve gecikme cezası uygulanır. Üstelik ödemenin ne kadar geciktiğine bağlı olarak ödenecek ceza da artabilir.
Evet, hatalı muhtasar beyanname düzeltilebilir. Bunun için düzeltme beyannamesi vermeniz gerekir.
Muhtasar beyanname, aylık veya üç aylık periyotlar halinde verilir. Burada, işletmedeki çalışan sayısı etkilidir.
